Dünyada müxtəlif palliativ yardım
modelləri mövcuddur. Bu modellər xəstəxanalarda, qocalar evində, xəstənin
evində, eləcə də ixtisaslaşmış müəssisələrdə – hospislərdə tətbiq olunur. Hospis, ağır
xəstəliyin son mərhələsində olan xəstələrə palliativ yardım göstərilməsi üçün tibb müəssisəsidir.
Əvvəllər
hospislər xəstəliyin son mərhələsində olan adamlara kömək etmək üçün xəstəxana
müəssisələri kimi yaradılmışdı. Zaman keçdikcə hospislər dəyişikliklərə məruz
qaldı: hospislərin səyyar, evdə yardım və başqa növləri meydana çıxdı. Bununla
da, hospis yardımı ixtisaslaşmış müəssisələrdən (xəstəxanalardan) xəstənin
evinə doğru yönəldi.
Dünya
təcrübəsində ən çox işlənən hospis və palliativ yardım modelləri aşağıda
göstərilir:
Palliativ şöbələr.
Palliativ yardıma ehtiyacı olan və ağır vəziyyətdə olduğu üçün xəstəxanadan
çıxarıla bilməyən , evdə yardımın mümkün olmadığı xəstələr üçün təşkil olunur. Bu şöbələr adətən 15-20 çarpayıdan ibarət olur. Xəstəxanada qalma
müddəti bir aydan çox olmur. Bu şöbələr qocalar evində də təşkil oluna bilər.
Evlərdə palliativ xidmətlər (evdə hospis) Poliklinikalar, rayon xəstəxanaları və s.
vasitəsilə təşkil oluna bilər. Onlar bu xidmətlərin yerinə yetirilməsində sosial müdafiə orqanları ilə birgə fəaliyyət
göstərə bilərlər. Könüllü olaraq tibbi pedaqoji
kollec və institutların tələbələrini, Qızıl Aypara Cəmiyyəti kimi
təşkilatlardan olan tibb bacılarını cəlb etmək tövsiyə olunur.
Hospis-stasionar
(30 çarpayıdan çox olmayaraq) – son, terminal mərhələdə (çox zaman onkoloji
xəstəlikləri) olan xəstələr üçün xəstəxana xidmət göstərən müvəqqəti müəssisələrdir.
Xəstəxanada orta qalma müddəti bir həftə,ümumi
qalma müddəti isə bir aydan çox olmur.
Palliativ yardım məsləhət komandaları - onkoloji mərkəzlərdə və ya xəstəxanaların
onkoloji şöbələrində yaradılır. Bunlar, ağır simptomlu onkoloji xəstələrə baş
çəkən həkimlər və tibb bacılarından
ibarət səyyar komandalardır. Bu xəstələr xəstəxanada qeydə alınan və orada
müalicə alanlardır.
Bütün
növ palliativ yardım xidmətləri bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olmalı və evdə
palliativ yardımın göstərilməsini
yönəlməlidirlər.
17.11.2022